دکتر فرناز فضلعلی تاثیر مخرب لیمو برای پوست دکتر فرناز فضلعلی- زمانی که شما در اینترنت به دنبال راهکارهایی برای ارتقای ظاهر پوست خود هستید، ممکن است با هزاران ویدیو مواجه شوید که به شما روش های مختلف استفاده از لیمو در روتین پوستتان را می آموزد.
در این یادداشت با من همراه باشید تا با تکیه بر علم، به این پرسش پاسخ دهیم که آیا مصرف لیمو به صورت موضعی برای پوست مفید است یا مضر؟
استفاده از لیمو در غذاها فوق العاده است. به عبارتی می توان گفت استفاده از لیمو در داخل بدن عادی است اما بر روی بدن نه. در سایت پینترست هزاران رسپی برای محافظت از پوست و مو وجود دارد که در آن ها از مواد معمول داخل آشپزخانه به خصوص لیمو استفاده شده است. ادعاهایی که برای استفاده از لیمو مطرح می شود رنج گسترده ای را در بر میگیرد؛ از روشن کنندگی و کاهش لک های صورت و چین و چروک، تا تمیز کردن لایه برداری و کنترل چربی.
به طور کلی پژوهشگران در زمینه تولید محصولات مراقبتی محتاطانه گیاهان را به صورت خالص و مستقیم وارد محصولات مورد نظر خود می کنند و در ترکیب از آن ها استفاده می کنند. اما در زمان هایی نه چندان دور تقریبا از حدود ۱۰الی ۱۵ سال پیش استفاده از موادی مانند روغن زیتون، روغن آرگان، عصاره شیرین بیان و یا روغن درخت چای مرسوم شد. این ها کاملا گیاهی، امن و در عین حال موثر نیز هستند. اما در زمینه ی استفاده از لیمو بر بروی پوست صورت این شرایط وجود ندارد.
با توجه به شواهد موجود مردم به دلایل زیر از لیمو در روتین پوستی خود استفاده می کنند:
- تصور می کنند که لیمو سرشار از ویتامین C یا همان اسکوربیک اسید است. اسکوربیک اسید یک آنتی اکسیدان استثنایی است که با به دام انداختن رادیکال های آزاد مانع از پیری پوست و تیره شدن آن می شود و در عین حال تحریک کننده کلاژن نیز هست. توصیه ام به شما این است که اگر محصول مناسب ویتامین C را در روتین خود داشته باشید، صد برابر آب لیمو اسکوربیک اسید به پوست شما می رساند.
- دلیل بعدی که این گروه تمایل به استفاده از آب لیمو در روتین خود دارند، ماده ی سیتریک اسید است. سیتریک اسید عضوی از خانواده ی آلفا هیدروکسی اسیدهاست اما در حقیقت یکی از ضعیف ترین اعضای این گروه است. سیتریک اسید به عنوان یک آلفا هیدروکسی اسید می تواند لایه برداری انجام دهد و به کاهش رنگدانه ها کمک کند. اما غلظتی از این ماده که در داخل لیمو وجود دارد به حدی کم است که شما برای داشتن اثری مشابه یک کرم دارویی به ۲۰۰ عدد لیمو احتیاج دارید.
- شاید دلیل بعدی محبوب بودن لیمو در بین مردم حضور مشتق ویتامین B به نام نیاسینامید است که خاصیت ضد لک روشن کنندگی دارد و همچنین ضد التهاب خوبی است و همچنین برای درمان پوست های خشک نیز بسیار مناسب است.
با توجه به این دلایل ممکن است تصور کنید که استفاده از آب لیمو برای پوست فوق العاده خواهد بود. اما لطفا کمی صبر کنید.
تمام مزایای گفته شده برای لیمو می توان گفت شبه علم است، به این دلیل که مواد موثر در داخل لیمو این مزایا را دارند. اما اولا در استفاده از مواد طبیعی عوامل مختلفی مانند شرایط برداشت، قرار گرفتن در معرض نور خورشید، شرایط نگهداری، میزان تازگی و یا گندیدگی مواد و بسیاری عوامل دیگر بر روی کارآمدی آن ها تاثیر گذار است. دوما غلظت هر کدام از این مواد موثر در لیمو بسیار اهمیت دارد. به عنوان مثال در هر صد میلی لیتر از آب لیمو فقط ۰.۰۴ درصد اسکوربیک اسید، ۵ درصد سیتریک اسید و ۰.۰۰۰۱ نیاسینامید وجود دارد.
این مقادیر را با مقادیر ی که در محصولات پوستی وجود دارد و موثر واقع می شود در جدول زیر مقایسه کنید.
Concentration by mass (Skin care products)
Concentration by mass (Lemon)%
Substance
۵-۲۰
۰.۰۴
Ascorbic Acid
۲-۱۰
۰.۰۰۰۱
Niacinamide
۲-۱۵
۵
Citric Acid
با توجه به داده های جدول بالا، لیمو فاقد غلظت موثری از اسکوربیک اسید، سیتریک اسید و یا نیاسینامید است. به همین دلیل استفاده از یک محصول دارویی و مراقبتی صد برابر یک لیمو بر پوست شما تاثیر خواهد گذاشت.
نقش مخرب سورالن
علاوه بر موضوع عدم غلظت کافی ، حضور هزاران ماده ی دیگر موجود در لیمو نیز مطرح است. ترکیبات گیاهی کاملا پیچیده هستند و معمولا برای استفاده باید خالص سازی شوند. یکی از این مواد حضور سورالن در این میوه است. سورالن ماده ای فیتوشیمیایی است که درسایر گیاهان مانند کرفس، انجیر و جعفری نیز وجود دارد. این ماده با اشعه ی UV واکنش های سمی انجام می دهد و باعث بروز پدیده فیتوفوتودرماتیت می شود. فیتوفوتودرماتیت زمانی ایجاد می شود که برخی از مواد شیمیایی موجود درگیاه مثل سورالن باعث می شوند تا پوست به محض قرار گرفتن در معرض آفتاب دچار التهاب شود.
بنابراین زمانی که شما از آب لیمو، جعفری و یا کرفس بر روی پوست صورت خود استفاده می کنید و سپس صورت خود را در معرض آفتاب قرار می دهید به دلیل فیتوفوتودرماتیت ممکن است پوست شما دچار تاول های ی بزرگ و التهاب شود که تا 48 ساعت بعد خودش را نشان خواهد و درمان آن حداقل تا 2 هفته به طول می انجامد. همچنین فقط مساله ی تاول مطرح نیست، زیرا این تاول ها حتی بعد از خوب شدن باعث به جای ماندن اسکار بر روی پوست می شوند و پوست را به شدت حساس می کنند. همچنین در انتها به احتمال 100 درصد باعث افزایش رنگدانه های پوستی بعد از التهاب و یا PIH می شوند که پروسه ی طولانی برای درمان خواهند داشت. البته مکانیسم دقیق واکنش این مواد مانند سورالن مشخص نیست. فرضیاتی مبنی بر واکنش این مواد با DNA و تشکیل کراس لینک ها و یا واکنش با پروتئین های موجود در سلول های پوستی و در نهایت مرگ کراتینوسایت ها و سول های پوست وجود دارد که کاملا اثبات نشده است. در حالتی که سلول های پوست و کراتینوسایت ها که در حقیقت محافظان پوست هستند می میرند پوست متورم می شود و تشکیل تاول می دهد.
یکی از دیگر از عوارض جانبی حضور موادی مانند سورالن در پوست بیماری لوکودرما است. لوکودرما بیماری است که فرد در قسمت هایی رنگدانه های پوست خود را از دست می دهد و یا به عبارتی نواحی در پوست خود دارد که فاقد رنگ است. در تعدادی از تحقیقات انجام شده دیده است که مثلا خانمی که به مدت سه ماه از تونر لیمو استفاده کرده و بعد از سه ماه به لوکودرمای شیمیایی مبتلا شده است و یا فردی که بعد از 5 روز استفاده از خود لیمو به صورت خالص بر روی پوست دچار التهاب شدید و ضایعه شده است که بعد از چند روز خوب شده اما آن ناحیه دچار فقدان رنگدانه شده است و در نهایت لوکودرمای شیمیایی اتفاق افتاده است. این واکنش ها آلرژیک نیست بلکه جزو واکنش های سمی است و می توان گفت شاید دلیل این اتفاق اسیدی بودن فوق العاده آب لیمو است. PH این ماده در حدود 2 است که برای پوست ما به شدت اسیدی است.
بنابراین پیشنهاد من این است که از این مواد مانند آب لیمو و یا سایر سبزیجات به صورت مستقیم بر روی پوست استفاده نکنید. اگر خیلی علاقمند به استفاده از این مواد هستید به مقدار خیلی کم بر روی پوست بمالید و حتما حتما از ضد آفتاب استفاده کنید. تاکید می کنم که استفاده از مواد مراقبتی مانند آلفا هیدروکسی اسیدها یا سرم های حاوی رتینول، نیاسینامید و یا آزلائیک اسید می تواند درمان بسیار موثرتری برای روشن شدن پوست و کاهش لک های آن باشد. حتی از لحاظ مقایسه قیمت برای شما بسیار به صرفه تر است که یک محصول مراقبتی حاوی سیتریک اسید، اسکوربیک اسید و یا نیاسینامید بخرید تا اینکه از ۲۰۰ عدد لیمو استفاده کنید. حتی در بین آلفا هیدروکسی اسیدها من علاقه ای به سیتریک اسید به دلیل سایز بزرگ و نفوذپذیری کم ندارم و ماده محبوب من در ابتدا گلیکولیک اسید و سپس لاکتیک اسید است . بنابراین پول خود را صرف محصولاتی کنید که این مواد را به دقت فرموله کرده اند و مناسب با نیاز شما تهیه کرده اند و باز هم تاکید می کنم از مصرف مستقیم لیمو بر روی پوست خودداری کنید.
دکتر فرناز فضلعلی- زمانی که شما در اینترنت به دنبال راهکارهایی برای ارتقای ظاهر پوست خود هستید، ممکن است با هزاران ویدیو مواجه شوید که به شما روش های مختلف استفاده از لیمو در روتین پوستتان را می آموزد.
در این یادداشت با من همراه باشید تا با تکیه بر علم، به این پرسش پاسخ دهیم که آیا مصرف لیمو به صورت موضعی برای پوست مفید است یا مضر؟
استفاده از لیمو در غذاها فوق العاده است. به عبارتی می توان گفت استفاده از لیمو در داخل بدن عادی است اما بر روی بدن نه. در سایت پینترست هزاران رسپی برای محافظت از پوست و مو وجود دارد که در آن ها از مواد معمول داخل آشپزخانه به خصوص لیمو استفاده شده است. ادعاهایی که برای استفاده از لیمو مطرح می شود رنج گسترده ای را در بر میگیرد؛ از روشن کنندگی و کاهش لک های صورت و چین و چروک، تا تمیز کردن لایه برداری و کنترل چربی.
به طور کلی پژوهشگران در زمینه تولید محصولات مراقبتی محتاطانه گیاهان را به صورت خالص و مستقیم وارد محصولات مورد نظر خود می کنند و در ترکیب از آن ها استفاده می کنند. اما در زمان هایی نه چندان دور تقریبا از حدود ۱۰الی ۱۵ سال پیش استفاده از موادی مانند روغن زیتون، روغن آرگان، عصاره شیرین بیان و یا روغن درخت چای مرسوم شد. این ها کاملا گیاهی، امن و در عین حال موثر نیز هستند. اما در زمینه ی استفاده از لیمو بر بروی پوست صورت این شرایط وجود ندارد.
با توجه به شواهد موجود مردم به دلایل زیر از لیمو در روتین پوستی خود استفاده می کنند:
- تصور می کنند که لیمو سرشار از ویتامین C یا همان اسکوربیک اسید است. اسکوربیک اسید یک آنتی اکسیدان استثنایی است که با به دام انداختن رادیکال های آزاد مانع از پیری پوست و تیره شدن آن می شود و در عین حال تحریک کننده کلاژن نیز هست. توصیه ام به شما این است که اگر محصول مناسب ویتامین C را در روتین خود داشته باشید، صد برابر آب لیمو اسکوربیک اسید به پوست شما می رساند.
- دلیل بعدی که این گروه تمایل به استفاده از آب لیمو در روتین خود دارند، ماده ی سیتریک اسید است. سیتریک اسید عضوی از خانواده ی آلفا هیدروکسی اسیدهاست اما در حقیقت یکی از ضعیف ترین اعضای این گروه است. سیتریک اسید به عنوان یک آلفا هیدروکسی اسید می تواند لایه برداری انجام دهد و به کاهش رنگدانه ها کمک کند. اما غلظتی از این ماده که در داخل لیمو وجود دارد به حدی کم است که شما برای داشتن اثری مشابه یک کرم دارویی به ۲۰۰ عدد لیمو احتیاج دارید.
- شاید دلیل بعدی محبوب بودن لیمو در بین مردم حضور مشتق ویتامین B به نام نیاسینامید است که خاصیت ضد لک روشن کنندگی دارد و همچنین ضد التهاب خوبی است و همچنین برای درمان پوست های خشک نیز بسیار مناسب است.
با توجه به این دلایل ممکن است تصور کنید که استفاده از آب لیمو برای پوست فوق العاده خواهد بود. اما لطفا کمی صبر کنید.
تمام مزایای گفته شده برای لیمو می توان گفت شبه علم است، به این دلیل که مواد موثر در داخل لیمو این مزایا را دارند. اما اولا در استفاده از مواد طبیعی عوامل مختلفی مانند شرایط برداشت، قرار گرفتن در معرض نور خورشید، شرایط نگهداری، میزان تازگی و یا گندیدگی مواد و بسیاری عوامل دیگر بر روی کارآمدی آن ها تاثیر گذار است. دوما غلظت هر کدام از این مواد موثر در لیمو بسیار اهمیت دارد. به عنوان مثال در هر صد میلی لیتر از آب لیمو فقط ۰.۰۴ درصد اسکوربیک اسید، ۵ درصد سیتریک اسید و ۰.۰۰۰۱ نیاسینامید وجود دارد.
این مقادیر را با مقادیر ی که در محصولات پوستی وجود دارد و موثر واقع می شود در جدول زیر مقایسه کنید.
| Concentration by mass (Skin care products) | Concentration by mass (Lemon)% | Substance |
| ۵-۲۰ | ۰.۰۴ | Ascorbic Acid |
| ۲-۱۰ | ۰.۰۰۰۱ | Niacinamide |
| ۲-۱۵ | ۵ | Citric Acid |
با توجه به داده های جدول بالا، لیمو فاقد غلظت موثری از اسکوربیک اسید، سیتریک اسید و یا نیاسینامید است. به همین دلیل استفاده از یک محصول دارویی و مراقبتی صد برابر یک لیمو بر پوست شما تاثیر خواهد گذاشت.
نقش مخرب سورالن
علاوه بر موضوع عدم غلظت کافی ، حضور هزاران ماده ی دیگر موجود در لیمو نیز مطرح است. ترکیبات گیاهی کاملا پیچیده هستند و معمولا برای استفاده باید خالص سازی شوند. یکی از این مواد حضور سورالن در این میوه است. سورالن ماده ای فیتوشیمیایی است که درسایر گیاهان مانند کرفس، انجیر و جعفری نیز وجود دارد. این ماده با اشعه ی UV واکنش های سمی انجام می دهد و باعث بروز پدیده فیتوفوتودرماتیت می شود. فیتوفوتودرماتیت زمانی ایجاد می شود که برخی از مواد شیمیایی موجود درگیاه مثل سورالن باعث می شوند تا پوست به محض قرار گرفتن در معرض آفتاب دچار التهاب شود.
بنابراین زمانی که شما از آب لیمو، جعفری و یا کرفس بر روی پوست صورت خود استفاده می کنید و سپس صورت خود را در معرض آفتاب قرار می دهید به دلیل فیتوفوتودرماتیت ممکن است پوست شما دچار تاول های ی بزرگ و التهاب شود که تا 48 ساعت بعد خودش را نشان خواهد و درمان آن حداقل تا 2 هفته به طول می انجامد. همچنین فقط مساله ی تاول مطرح نیست، زیرا این تاول ها حتی بعد از خوب شدن باعث به جای ماندن اسکار بر روی پوست می شوند و پوست را به شدت حساس می کنند. همچنین در انتها به احتمال 100 درصد باعث افزایش رنگدانه های پوستی بعد از التهاب و یا PIH می شوند که پروسه ی طولانی برای درمان خواهند داشت. البته مکانیسم دقیق واکنش این مواد مانند سورالن مشخص نیست. فرضیاتی مبنی بر واکنش این مواد با DNA و تشکیل کراس لینک ها و یا واکنش با پروتئین های موجود در سلول های پوستی و در نهایت مرگ کراتینوسایت ها و سول های پوست وجود دارد که کاملا اثبات نشده است. در حالتی که سلول های پوست و کراتینوسایت ها که در حقیقت محافظان پوست هستند می میرند پوست متورم می شود و تشکیل تاول می دهد.
یکی از دیگر از عوارض جانبی حضور موادی مانند سورالن در پوست بیماری لوکودرما است. لوکودرما بیماری است که فرد در قسمت هایی رنگدانه های پوست خود را از دست می دهد و یا به عبارتی نواحی در پوست خود دارد که فاقد رنگ است. در تعدادی از تحقیقات انجام شده دیده است که مثلا خانمی که به مدت سه ماه از تونر لیمو استفاده کرده و بعد از سه ماه به لوکودرمای شیمیایی مبتلا شده است و یا فردی که بعد از 5 روز استفاده از خود لیمو به صورت خالص بر روی پوست دچار التهاب شدید و ضایعه شده است که بعد از چند روز خوب شده اما آن ناحیه دچار فقدان رنگدانه شده است و در نهایت لوکودرمای شیمیایی اتفاق افتاده است. این واکنش ها آلرژیک نیست بلکه جزو واکنش های سمی است و می توان گفت شاید دلیل این اتفاق اسیدی بودن فوق العاده آب لیمو است. PH این ماده در حدود 2 است که برای پوست ما به شدت اسیدی است.
بنابراین پیشنهاد من این است که از این مواد مانند آب لیمو و یا سایر سبزیجات به صورت مستقیم بر روی پوست استفاده نکنید. اگر خیلی علاقمند به استفاده از این مواد هستید به مقدار خیلی کم بر روی پوست بمالید و حتما حتما از ضد آفتاب استفاده کنید. تاکید می کنم که استفاده از مواد مراقبتی مانند آلفا هیدروکسی اسیدها یا سرم های حاوی رتینول، نیاسینامید و یا آزلائیک اسید می تواند درمان بسیار موثرتری برای روشن شدن پوست و کاهش لک های آن باشد. حتی از لحاظ مقایسه قیمت برای شما بسیار به صرفه تر است که یک محصول مراقبتی حاوی سیتریک اسید، اسکوربیک اسید و یا نیاسینامید بخرید تا اینکه از ۲۰۰ عدد لیمو استفاده کنید. حتی در بین آلفا هیدروکسی اسیدها من علاقه ای به سیتریک اسید به دلیل سایز بزرگ و نفوذپذیری کم ندارم و ماده محبوب من در ابتدا گلیکولیک اسید و سپس لاکتیک اسید است . بنابراین پول خود را صرف محصولاتی کنید که این مواد را به دقت فرموله کرده اند و مناسب با نیاز شما تهیه کرده اند و باز هم تاکید می کنم از مصرف مستقیم لیمو بر روی پوست خودداری کنید.
از تماس این ۵ ماده با پوست خود اجتناب کنید
• یادداشت اختصاصی صدای تجارت
در این یادداشت می خواهم موادی را نام ببرم که ممکن است در تصورات شما برای پوست بسیار مفید باشد اما در حقیقت اینطور نیست. همراه من باشید تا این مواد را بهتر بشناسیم.
لیمو
۱. لیمو، ماده ای فوق العاده برای نوشیدن و خوردن. قطره ای از این ماده در آب به خصوص آب گرم به عنوان نوشیدنی صبح فوق العاده خواهد بود. اما لیمو هیچ شگفتی برای پوست شما ندارد. خیلی از افراد می گویند لیمو از دل طبیعت است و مسلما برای پوست مفید است اما اینگونه نیست. طبیعت همان شیمی و فیزیک مواد هستند و برای درک مفید بودن لیمو باید به شیمی و فیزیک آن عمیق تر نگاه کنیم. لیمو حاوی سیتریک اسید است که به لیمو PH برابر با 2 می دهد. PH برای پوست ما در حدود 4 تا 4.5 است. البته کمی اسیدی تر مشکلی ایجاد نمی کند و برای لایه برداری پوست لازم است اما سیتریک اسید موجود در لیمو آن را به شدت اسیدی و پوست را در برابر نور به شدت حساس می کند. زمانی که شما از سرم های حاوی آلفا هیدروکسی اسید استفاده می کنید و در آن سیتریک اسید وجود دارد، با درصد مناسب و دقیق فرموله شده و به پوست هیچ آسیبی نخواهد رساند. اما من به شما قول می دهم اگر مصرف لیمو بر روی پوست را متوقف نکنید، پوستتان مهمان لک های تیره بسیاری خواهد شد.
رابینگ الکل
۲. معمولا در ترکیبات تونرها و یا آسترینجنت ها که برای تمیز کردن صورت استفاده می شوند، رابینگ الکل وجود دارد و پس از استفاده به شما حس تمیزی فوق العاده می دهد. اما آیا عملکرد این ماده هم همانند حس خوبی که ایجاد می کند، است؟
مسلما خیر. چه بلایی بر سر پوست ما خواهد آمد اگر تمام چربی های سطح پوست را پاک کنیم؟ افرادی که پوست چربی دارند و از مشکل آکنه رنج می برند معمولا دارای چربی بیشتری در سطح پوستشان هستند و احساس می کنند با استفاده از تونرها و یا آسترینجنت های حاوی الکل از شر این چربی های اضافه خلاص خواهند شد. اما زمانی که شما تمام چربی ها را حذف می کنید پوست شما احساس کمبود چربی می کند و همین باعث می شود برای جبران این کمبود مقدار بیشتری چربی تولید کند. دقت کنید که در داخل این چرخه قرار نگیرید که با داشتن پوست چرب از محصولات دارای رابینگ الکل استفاده کنید و تولید چربی بیشتری را به پوست خود تحمیل کنید. مخصوصا افرادی که پوست چرب دارند از مصرف تونرها و استرینجنت های حاوی الکل به شدت دوری کنند.
مرطوب کننده بدن
۳. این دسته از محصولات برای پوست بدن شما فوق العاده است ولی برای پوست صورت اصلا مناسب نیست. این مرطوب کننده ها همانند وازلین می توانند منافذ شما را مسدود کنند و باعث ایجاد آکنه شوند. شما یک ظرف بزرگ مرطوب کننده ی بدن با قیمت بسیار ارزان تهیه می کنید که معمولا حاوی مواد خیلی ارزشمندی نیست. پس فقط از این محصول برای پوست بدن استفاده کنید و برای صورت مرطوب کننده ی مخصوص و حرفه ای پوست را تهیه کنید.
وازلین
۴. ممکن است مادربزرگ و یا مادر شما از وازلین در کودکی بر روی پوست صورتتان و یا لب هایتان استفاده کرده باشد. برای مدت های طولانی این ماده به عنوان یک مرطوب کننده در نظر گرفته می شد. وازلین از مشتقات نفت است و نفت از کیلومترها زیر زمین به دست می آید و واقعا مناسب پوست نیست. این ماده فوق العاده اکلاسیو و یا مسدود کننده است و اگر شما کوچکترین سابقه ای در آکنه داشته باشید به سرعت پوست شما را تحریک می کند. پیشنهاد من دوری کامل وازلین حتی برای پوست بدن است و به جای آن می توانید از مرطوب کننده های طبیعی که از موم بیزواکس و یا موم زنبور عسل به دست می آید، استفاده کنید.
صابون جامد
۵. در انتهای لیست من صابون جامد قرار دارد. من هم مانند شما در گذشته بارها از صابون جامد برای تمیز کردن صورت استفاده کرده ام که استفاده از آن یکی از بدترین کارهایی است که می توان با پوست کرد. زیرا صابون برای پوست شما بسیار خشن است و معمولا حاوی سدیم لوریل سولفات است. این همان ماده ای است که به صابون کمک می کند قدرت کف کنندگی داشته باشد و چون ما به محصولاتی که کف می کنند حس خوبی داریم و به ما احساس تمیز شدن واقعی می دهند اصلا به این میزان خشکی که به پوست ما می دهند توجهی نمی کنیم. از صابون های جامد برای بدن استفاده کنید ولی از صورتتان دور نگه دارید.