دکتر فرناز فضلعلی – ریزش مو یکی از اتفاق هایی است که تقریبا برای همه آزاردهنده است. در این مقاله می خواهم درباره عوامل اصلی ریزش مو صحبت کنم.

1. متاسفانه یکی از دلایل اصلی ریزش موی شما ژنتیک است که هم در مردان و البته در خانم ها با عنوان آلوپسی آندروژنیک شناخته می شود. ممکن است فقط الگوی ریزش در خانم ها و آقایان متفاوت باشد. در خانم ها معمولا ریزش مو متمرکز بر روی سر است و در آقایان در خط رویش مو اتفاق می افتد. در خانم ها معمولا در دوران یائسگی ریزش مو خیلی شدید می شود و در بعضی دیگر خیلی زودتر ریزش مو شروع می شود. تغییرات هورمونی می توانند باعث شوند که فولیکول های مو نسبت به هورمون آندروژن حساس ترشوند و در نتیجه ریزش اتفاق بیفتد.

2. زایمان در خانم ها، دلیل دیگر ریزش موی شدید می باشد. حال به بررسی دلیل این موضوع بپردازیم. موهای روی سر ما در مراحل مختلفی از رشد قرار دارند. بیش تر موها در مرحله رشد یا همان آناژن قرار دارند. سپس وارد مرحله استراحت می شوند و سپس ریزش شروع می شوند. در دوران بارداری میزان هورمون استروژن افزایش می یابد و این هورمون باعث می شود حجم زیادی از مو وارد مرحله رشد می شود. به خاطر همین در دوران بارداری شما متوجه می شوید رشد موهایتان خیلی زیاد شده و آن ها به شدت ضخیم شده اند. بعد از این که شما بچه را به دنیا می آورید، هورمون ها دوباره به جایگاه اصلی خود برمی گردند و وارد مرحله تلوژن می شوند که به نام تلوژن افلوویوم شناخته می شود و این همان پدیده ای هست که خیلی از خانم ها بعد از بارداری ریزش موی شدید را تجربه می کنند. این اتفاق ممکن است مدت زمان زیادی طول بکشد و البته فرد به فرد متفاوت خواهد بود و البته با گذشت زمان این ریزش به حالت نرمال باز خواهد گشت.

3. عامل بعدی در ریزش مو می تواند شروع و یا قطع قرص های ضد بارداری باشد که معمولا ترکیبی از پروژسترون و استروژن می باشد. البته هستند روش ها و قرص های ضد بارداری که فقط شامل پروژسترون می باشند. به هر نحوی که این ها تغییر کند می تواند بر روی چرخه رشد مو تاثیر بگذارد و در نتیجه شما تلوژن افلوویوم یا ریزش شدید مو را تجربه کنید و معمولا این اتفاق سه ماه بعد از شروع تغییر می افتد. اتفاقی که گاها می افتد زن های باردار بعد از به دنیا آمدن بچه وارد مرحله تلوژن افلوویوم می شوند و سپس به قرص های ضد بارداری روی می آورند.

4. مصرف قرص های تنظیم فشار مانند پروپرانولول می تواند روی ریزش مو تاثیر گذار باشد. معمولا مردم این قرص ها را به عنوان ضد اضطراب و ضد افسردگی مصرف می کنند و در حقیقت جزو بتا بلاکرها هستند. این ها می توانند شروع کننده تلوژن افوویوم باشند. کلا استروئیدها می توانند بر روی چرخه رشد مو تاثیر بگذارند و باعث ریزش مو شوند زمانی که شما آن ها را شروع می کنید و یا به پایان می برید.

5. مصرف قرص راکوتان خود می تواند عامل ریزش مو باشد زیرا می تواند باعث آغاز تلوژن افلوویوم باشد. اما در نظر داشته باشید که این ریزش دائمی نیست و پس از گذشت مدتی برطرف می شود.

6. داروهایی که برای تشنج مصرف می شوند مانند کاربامازپین، فنیتوئین، والپروئیک اسید می تواند باعث ریزش شوند. خیلی از افراد از این داروها برای درمان “میگرن” استفاده می کنند. همچنین شیمی درمانی خود یکی از دلایل ریزش مو می باشد. افراد با آغاز شیمی درمانی وارد بحران آناژن افلوویوم می شوند که با تلوژن افلوویم کاملا متفاوت است. این بحران بر روی قشر وسیع موها که در مرحله آناژن هستند تاثیر می گذارد. همچنین استرس شیمی درمانی خود عامل مهم دیگری در ریزش مو می باشد. موها بعد از این مرحله و رشد دوباره بسیار نازک تر هستند.

7.  عامل مهم بعدی در ریزش مو می تواند کمبود مواد مغذی باشد. کمبود آهن و یا آنمی یکی از دلایل ریزش مو می تواند باشد.

8. عامل مهم بعدی کمبود ویتامین D است. استفاده از این ویتامین را در برنامه خود قرار دهید.

9. همچنین کمبود زینک عامل مهم بعدی در ریزش مو محسوب می شود و همچون دیگر ویتامین های یاد شده در این نوشتار؛ باید آن را در سبد مصرف ویتامین ها قرا داد.

دکتر فرناز فضلعلی– ممکن است شما هم جزو کسانی باشید که هنوز از ریزش موی سر بعد از بیماری کرونا رنج می برید و این موضوع به شدت شما را آزار می دهد. در یادداشت فوق به این پرسش ها پاسخ می دهیم که ریزش مو بعد از دوران بیماری کرونا در کدام دسته از انواع ریزش مو است؟ تا چه زمانی این ریزش ادامه پیدا می کند؟ و راهکارهای نوین درمانی آن چه خواهد بود.

ریزش مو از نوع تلوژن افلوویوم

بعد از ابتلا به بیماری کوید 19، به دلیل عفونت کلی که بدن را فرا می گیرد، عوارض متعددی نیز تا مدت ها گریبانگیر بیمار خواهد بود. یکی از این نوع عوارض ها، ریزش موی شدید است که به نام تلوژن افلوویوم شناخته می شود. این بیماری به دلیل شوک و استرس ناگهانی به سیستم بدن اتفاق می افتد. این بیماری زمانی ایجاد می شود که به طور موقت در چرخه ی رشد مو اختلال ایجاد می شود و به طور موقت ریزش مو افزایش می یابد.

به طور کلی ریزش مو در حدود 100 عدد در یک روز کاملا طبیعی است. اما در بیماری تلوژن افلوویوم شما روزانه شاهد چندین دسته ی صد تایی از ریزش موهایتان هستین و حجم زیادی از مو را در بُرس خود بعد از هربار شانه کشیدن مشاهده خواهید کرد. این بیماری همچنین ممکن است با حس درد در پوست یا همان تریکودینیا همراه باشد به گونه ای که با هر بار شانه کشیدن در پوست سر خود احساس ناراحتی و درد کنید.

لازم به ذکر است که این بیماری خاص پاندمیک نیست و ممکن است بعد از هر اتفاق استرس آوری مثل عمل جراحی، تب، بارداری و استعمال یک سری داروهای خاص، فشارهای جسمی و روانی و هر نوع استرسی ایجاد شود. این نوع شوک های روانی می توانند باعث شوند 70 درصد موها در چرخه ی رشد مو به سرعت وارد فاز ریزش و یا همان تلوژن شود.

این اتفاق معمولا سه یا چهار ماه بعد از زمان شوک و استرس برای فرد اتفاق می افتد و به همین دلیل شما ممکن است دچار سردرگمی درباره ی دلیل این اتفاق شوید. اما این پاندمیک به دلیل اهمیت و گستردگی که داشت باعث شد شما به روشنی، دلیل ریزش موی خود را بدانید. اما خبر خوب این که این ریزش بیش از 6 الی 9 ماه طول نخواهد کشید و مو به آرامی به چرخه ی طبیعی خود بازخواهد گشت.

اما در بعضی از موارد بیماری تلوژن افلوویوم می تواند باعث آشکار شدن انواع دیگر از ریزش مو، مانند آلوپسی آندروژنیک شود. برخی از کارشناسان این نوع ریزش را طاسی الگوی زنانه و بعضی مردانه می دانند، اما واقعیت این است که این بیماری در هر دو جنس دیده شده است و به مقدار خیلی زیاد این نوع طاسی به ژنتیک شما بستگی دارد.

اگر بیماری تلوژن افلوویوم بیش از 6 ماه طول بکشد به آن ریزش از نوع مزمن می گویند و ممکن است این طولانی شدن به این دلیل باشد که شما علاوه بر بیماری کووید خودتان را در معرض استرس های بیش تری قرار دادید اما در 33 درصد از بیمارهایی که به ریزش از نوع مزمن دچار هستند دلیل اصلی این طولانی شدن کشف نشده است.

چرا بعد از بیماری کرونا به ریزش و تلوژن افوویوم دچار می شویم؟

دلیل این موضوع کاملا واضح است. آیا شما اوقات خوشی را در طی بیماری گذرانده اید؟ پاسخ بدیهی است. این بیماری دارای سراسر استرس و اضراب است. با گسترش بیماری، مکانیسم و پاتوبیولوژی این بیماری نیز شناخته شد. تئوری های زیادی وجود دارد که چگونگی تاثیرگذاری این عفونت ویروسی را بر تلوژن افلوویوم نشان خواهد داد.  و این اثبات شده است گسترش عفونت هر چقدر شدید تر باشد، ریزش مو در تلوژن افوویوم شدیدتر خواهد بود. اگر شما بستری و تحت درمان های دارویی همچون استفاده از داروهای رقیق کننده خون باشید، شوک های بیش تری می تواند بر چرخه ی رشد موی شما تاثیرگذار بگذارد. صرف حضور در بیمارستان و یا بستری شدن در ای سی یو، یکی از اصلی ترین دلایل برای بیماری تلوژن افلوویوم است.

اما حضور در بیمارستان و تحت درمان های دارویی شدید قرار گرفتن، دلیل بر بیماری تلوژن افلوویوم نیست. ممکن است شما کوید را به خفیف ترین شکل ممکن و یا حتی اصلا تجربه نکرده باشید ولی به هر حال تحت استرس ناشی از قرنطینه های طولانی، اضطراب ناشی از دست دادن کار و یا حتی ترس از دست دادن عزیزانتان قرار گرفته اید و ممکن است بازهم به تلوژن افلوویوم دچار شده باشید.

اختلالات خواب

از جمله عوارضی که توسط تعداد بسیار زیادی در طی دوران پاندمیک گزارش شده است می توان به اختلالات خواب و تمرکز اشاره کرد. کمبود خواب با کیفیت می تواند دروازه ای به سوی سایر بیماری های روانی مثل اضطراب و افسردگی و درنهایت تلوژن افلوویوم باشد. همچنین در اثر اختلال در خواب مواد شیمیایی خاصی به نام ماده ی “پی” از نورون های کوچکی در سلول های پوستی ترشح می شود، که این مواد به پیشرفت التهابات عصبی کمک می کنند و هم چنین تصور می شود یکی از دلایل پیشرفت بیماری تریکودینیا و التهاب و درد در پوست سر است. پس ماده ی “پی” می تواند تحت شرایط استرس زا و شوک های عصبی باعث پیشرفت بیماری تریکودینیا و تلوژن افلوویوم شود.

به طور کلی پاندمیک طوفانی از شرایط استرس آور، شوک های عصبی، درمان های دارویی مختلف  و اختلال در چرخه ی خواب را به همراه داشت که ریزش مو می تواند  نشانگر گوشه ای از اعتراض بدن  به این شرایط باشد. اما خبر خوب اینکه این دوره از ریزش مو موقتی است و زیاد طول نخواهد کشید مگر اینکه شما یک استعداد ژنتیکی زمینه‌ای برای آنچه که آلوپسی آندروژنی نامیده می‌شود داشته باشید، در برخی موارد، تلوژن افلوویوم می‌تواند آن را آشکار کند و بنابراین ممکن است که موهای شما نازک‌تر از قبل از تلوژن افلوویوم باقی بماند.

اگر شما در حال تجربه ی تلوژن افلوویوم  هستین، لطفا به توصیه های زیر توجه کنید تا ریزش کم تری را تجربه کنید:

در گام نخست مراجعه به یک متخصص توصیه همیشگی من خواهد بود. چون ممکن است ریزش موی شما دلایل دیگری نیز داشته باشد و نمی توانید تنها به تشخیص خود اکتفا کنید. انجام آزمایش خون و در بعضی موارد نمونه برداری از پوست سر برای ارزیابی میزان ریزش مو و بررسی موهای ریخته شده در زیر میکروسکوپ می تواند برای تجویز دارویی بسیار با ارزش باشد.

لازم هست که نکته ای را مطرح کنم، در این روزها به دلیل پاندمیک و درگیر شدن تعداد بسیار زیادی از مردم با ریزش مو، این موضوع می تواند موضوعی به شدت پولساز برای شرکت های تولید کننده باشد. به ادعاهای تجاری توقف ریزش مو و یا حجم دهی در مدت بسیار کوتاه توجه نکنید. این مسائل در حد یک ادعا است. هیچ شاهد علمی برای مصرف بیوتین حتی در دوزهای بالا برای توقف ریزش مو گزارش نشده است. سرم های تقویتی زیادی برای توقف ریزش مو وجود دارند که حاوی عصاره های گیاهی هستند که استفاده از آ نها را توصیه نمی کنم. چون این محصولات توان قانع کردن علم را تا این لحظه برای رفع ریزش مو نداشته اند.

تلوژن افلوویوم و داروی ماینوکسیدیل

این را به خاطر داشته باشین که اگر ریزش موی شما به دلیل تلوژن افلوویوم باشد بعد از طی شدن دوره ی استرس و رفع شوک های عصبی، موی شما به طور طبیعی به حالت طبیعی باز خواهد گشت و نیاز به مصرف مقدار زیادی پول و سرمایه نخواهد بود. استفاده از داروی ماینوکسیدیل و درجه های پایین لیزر تا اندازه ای می تواند موثر باشد اما در تلوژن افلوویوم حاصل از کووید که به دلیل عفونت و شوک بعد ازآن ایجاد می شود استفاده از این درمان ها هنوز بحث برانگیز است. به عنوان مثال درباره ی ماینوکسیدیل اثبات شده است که این دارو در ابتدای مصرف و دوزهای اولیه می تواند باعث تحریک تلوژن افلوویوم شود. پس بهتر است برای مصرف حتما با پزشکتان مشورت کنید. این دارو دارای تاییدیه FDA(گواهینامه بین المللی) در درمان آلوپسی آندروژنیک است اما استفاده قطعی برای درمان تلوژن افلوویوم هنوز کاملا اثبات نشده است.

مراجعه به پزشک متخصص

پس مراجعه به متخصص را در اولویت قرار دهید و به این موضوع توجه کنید که اگر پزشک شما قادر به ارزیابی دلیل اصلی ریزش مو نبود، حتما به پزشک دیگری مراجعه کنید. چون شما برای درمان قطعی باید دلیل اصلی ریزش خود را بدانید و این بدیهی ترین کاری است که یک متخصص می تواند انجام دهد. این را به یاد داشته باشید که تشخیص درست درمان قطعی را بهمراه خواهد داشت.

کیفیت خواب خود را ارتقاء دهید

در مرحله ی بعد تلاش کنید روی کیفیت خوابتان تمرکز کنید چون خواب خوب و کافی می تواند به برگشت رشد موهایتان به چرخه ی طبیعی کمک شایانی کنید. قدرت خواب خوب را دست کم نگیرید و تلاش کنید یک برنامه ی روتین و منظم برای خوابتان داشته باشید. چون همان طور گفتیم اختلال در خواب باعث آزاد شدن موادی می شود که سوخت های اصلی برای ریزش مو و تلوژن افلوویوم هستند.

بنابراین، تاثیر آرامش روح و روان و خواب باکیفیت را بر زیبایی پوست و مو را نادیده نگیرید. به خودتان به چشم یک پروژه نگاه کنید و بهترین اقدامات را برای بهبود کیفیت پروژه تان انجام دهید.

• یادداشت اختصاصی پایگاه خبری صدای تجارت 

دکتر فرناز فضلعلی – این روزها انسان ها از کمبود ویتامین D رنج می برند. کمبود این ویتامین تاثیرات عمیقی بر سیستم ایمنی، سلامت استخوان ها و خلق و خوی می گذارد و به عنوان یک مشاور و بر اساس مطالعات و آزمایش های صورت گرفته می توانم به شما اعلام کنم به طور قطع یکی از دلایل ریزش مو می تواند کمبود نوعی از ویتامین در رژیم غذایی و یا در مکمل های دریافتی شما باشد. 

بهتر است نگاهی عمیق تر به سیستم موی سر بیاندازیم. موی سر را می توان به گلی تشبیه کرد که در باغی روییده است و پوست سر همانند خاک این باغ است. با این اوصاف برای برداشت محصول خوب و پربار، شما باید مطمئن باشید خاک از ویتامین و مواد معدنی مورد نیاز غنی است. پس مراقب تغذیه باغ خود باشید تا گل های زیبا و قدرتمندی دریافت کنید.

با این رژیم غذایی پلی برای سلامتی خود بسازید

سعی کنید در رژیم غذایی خود از انواع میوه، سبزیجات، آجیل و انواع دانه ها تازه استفاده کنید. اگر تغذیه مناسبی داشته باشید به هیچ قرص مکملی نیاز نخواهید داشت. اگر انسان پرمشغله ای هستید و وقت کافی برای داشتن رژیم غذایی سالم ندارید از مولتی ویتامین ها استفاده کنید تا پلی به سمت سلامتی کامل بسازید. سعی کنید حتما در رژیم غذایی خود پروتئین را جای دهید چراکه مصرف آن سبب افزایش کراتین و در نتیجه داشتن مو، پوست و ناخن سالم تر خواهد شد. شما می توانید تمام پروتئین مورد نیاز خود را از منابع گیاهی دریافت کنید و هیچ ضرورتی به حضور منابع حیوانی نیست. همچنین رژیم غذایی سالم سرشار از آنتی اکسیدان است که به جنگ با التهابات و استرس های اکسیداتیو می روند.

نظافت پوست سر

از مراحل مهم دیگر برای داشتن پوست سَری حاصلخیز، نظافت است. تمیزی سر، سبوم های(چربی) موجود درسطح سر، آلودگی ها، دوده ها و روغن ها که خود موجب التهاب و ریزش مو می شوند را از بین خواهد برد. به این نکته توجه کنیم که شست و شوی روزانه و مداوم موی سر توصیه نمی شود اما به سبب استفاده نگارنده از شامپو برندهای مختلف، سعی کردم با آزمون و خطا بهترین شامپو و نرم کننده را استفاده کنم که در یادداشت های بعدی حتما انتخاب های خودم را با شما در میان خواهم گذاشت تا بتوانید به طور روزانه با کمترین آسیب، موهای خود را بشویید.

به طور کلی مو، پوست و ناخن برای داشتن استحکام نیاز به پروتئینی به نام کراتین دارند. این پروتئین توسط سلول های پوستی به نام کراتینوسیت ها ساخته می شوند. کراتین ها برای انجام این تولید نیاز به ویتامین D دارند.

کاهش ویتامین D بدن و نقش مخرب آن در ریزش مو

وقتی میزان ویتامین D بدن پایین باشد، کراتینوسیت های موجود در فولیکول ها بسیار آهسته عمل خواهند کرد. و کراتین کمتری تولید می شود در نتیجه موها سلامت کافی ندارند و ریزش مو افزایش پیدا می کند و باعث بیماری تلوژن افلوویوم خواهد شد. این بیماری دلایل متعددی دارد ولی به طور کلی هر شوکی که به بدن وارد شود، چه فیزیکی و چه روانی می تواند دلیل این بیماری باشد. به این صورت که بدن یک شوک بزرگ تجربه می کند و خودش را برای تولید موهای سالم و سلامت آماده نمی بیند.

مراجعه به متخصص

بدیهی است دلایل زیادی برای ریزش مو وجود دارد و کمبود ویتامین D می تواند یکی از دلایل مهم این بیماری باشد. اما قبل از مراجعه به متخصص در مصرف ویتامین D زیاده روی نکنید. متخصص میزان ریزش موی شما را ارزیابی می کند، آزمایش خون می گیرد و سطح تمام ویتامین ها و مواد معدنی را چک می کند. مثلا میزان آهن که به فروتین معروف است را در آزمایش میسنجد و اگر از حد استاندارد پایین تر باشد، این موضوع می تواند یکی از دلایل ریزش مو باشد. همچنین میزان هورمون تیروئید را باید چک کرد تا مطمئن باشیم اختلالی در کار نیست. با مراجعه به متخصص نمونه برداری از پوست سر شما انجام می شود و سپس بر اساس تشخیصی که انجام می شود درمان آن ارایه می شود.

چگونگی درمان با ویتامین D

اگر به متخصص مراجعه کردید و مشخص شد دلیل ریزش موی شما به دلیل کمبود ویتامین D است، درمان آن این است که به مدت 12 هفته روزانه از ویتامین D 1000 استفاده کنید. این نکته را یادآور شوم که نیازی به ادامه ی مصرف این نوع ویتامین تا پایان عمر نیست و این درمان باید به صورت کوتاه مدت انجام شود.

• محقق و پژوهشگر حوزه زیبایی